Nhị Thanh - hang động giữa phố núi

Cửa động Nhị Thanh. Ảnh: Khuê Việt Trường

Nhìn  từ bên ngoài, nơi này chẳng có gì đặc biệt, trông giống như cổng của một ngôi chùa bình thường dựa vào vách núi. Con đường trước cổng chùa có nhiều hàng quán, bán từ chai rượu "đặc sản" đến các loại thuốc Nam để cho khách mua về ngâm rượu. Nhưng khi bước chân vào chùa là gặp một không gian khác, hang động ngay trong lòng thị tứ của phố núi Lạng Sơn.

Có lẽ không có một hang động nào mà du khách có thể dừng lại ở bên vệ đường, thong dong bước chân vào tham quan như động Nhị Thanh. Động Nhị Thanh thuộc phường Tam Thanh, Lạng Sơn, nằm ngay giữa lòng thành phố Lạng Sơn, rất dễ dàng tìm kiếm và là một trong những nơi du khách không nên bỏ qua khi đến tỉnh miền núi Đông Bắc sát biên giới Trung Quốc này.

Trong chùa Tam Giáo.

Bước qua cổng là gặp ngay những bậc cấp bước lên ngôi chùa có tên là chùa Tam Giáo. Chùa (còn gọi là đền) khác lạ bởi nằm trong lòng núi, bao quanh là cây cối che phủ. Ngôi chùa nằm trong một hang đá, nhang khói lúc nào cũng tỏa bay. Chùa Tam Giáo thờ ba vị: Phật Thích Ca, Khổng Tử và Lão Tử. Ngoài chiếc bàn bằng gỗ quí, tất cả đều tận dụng đá có sẵn để sắp đặt. Những bài vị có từ thời mới lập chùa và phát hiện ra động Nhị Thanh.

Tiếp tục bước xuống các bậc cấp, rẽ qua phía trái là bắt đầu bước vào động Nhị Thanh. Tục truyền tên động do Ngô Thì Sĩ (1726-1780) đặt trong một chuyến đến đây vào tháng 5-1779 khi ông được cử lên làm quan đốc trấn Lạng Sơn (1777-1780). Vào thuở ấy, động còn nằm ở một địa thế hoang vu, cỏ cây lau lách mọc che khuất. Ngô Thì Sĩ đã cho phát quang, mở rộng cho lộ hang động ra và tu sửa, tô điểm tạo nơi này thành một danh lam.

Muốn vào động phải bước ngang một hồ nước được gọi là hồ Nhất Bình mà nguồn nước ở hồ là từ con suối trong động có tên suối Ngọc Tuyền chảy ra tạo thành. Khá bất ngờ vì khi vào động Nhị Thanh, ta có cảm giác chẳng khác gì đang bước vào hang động ở vịnh Hạ Long, có khác chăng là nơi này đường đi tương đối dễ và chỉ cần bước chân qua đường là vào động.

Hồ Nhật Bình.

Động Nhị Thanh dài chừng 500 mét, ngoằn ngoèo với nhiều ngõ ngách. Cảnh hang với nhiều nhũ đá tự nhiên chẳng khác chi bước chân vào mê cung. Nhũ đá tạo ra nhiều hình dáng ngoạn mục, trí tưởng tượng con người có thể so sánh như những dây leo quấn quít, những tay vươn, những hình dáng thú… Dọc theo động có một con suối nhỏ len vào làm cho không khí trở nên dịu mát.

Do bàn tay con người sắp đặt, có một hành lang uốn cong theo con suối ngầm Ngọc Tuyền tạo nên cảnh như cõi tiên. Người thính tai có thể nghe tiếng cá bơi lội vẫy vùng trong suối. Những chiếc cầu bằng xi măng băng qua suối, nồi  đi tiếp con đường vào trong lòng động lại càng như đi không đến tận cùng vì ngõ ngách biến hóa. Thấp thoáng trên đường đi là những bàn thờ cúng. Trong động có khoảng 20 bài văn của các danh nhân, thi sĩ thời xưa, trở thành một kho tàng văn học giá trị cho đời nay. Có thể nói đây là hang đá vôi duy nhất có tạc văn bia.

Cửa Thông Thiên.	Suối Ngọc Tuyền	Nhũ đá trong động Nhị Thanh.

Bất chợt gặp một khoảng đất rộng ngay giữa động. Nơi đây nhận ánh sáng từ trên cao gọi là cửa Thông Thiên chẳng khác nào ánh sáng rọi vào động Huyền Không ở Ngũ Hành Sơn (Đà Nẵng), ánh sáng tự nhiên trộn vào đây, nơi có các bài văn trên đá của Ngô Thì Sĩ khiến cho khách phải dừng chân lâu hơn để nhìn ngắm. Đặc biệt là cửa hang phía trái động tạc hình rồng, phía trên phải động tạc hình hổ như chúng đang canh giữ động. Phía cao nhất đối diện với cửa hang là tượng Ngô Thì Sĩ bằng đá do ông cho tạc vào khi bắt đầu mở rộng động Nhị Thanh.